Craigcorrie & Dunalistair video

Ted Polet

De laatste dimensie

Nadat ik afgelopen najaar de hele modelbaan naar een nieuwe kamer had verhuisd, ging ik aan de slag om de zaak weer rijdend te krijgen. Dat viel eigenlijk nog wel mee door de modulaire opzet. Ik had al langer het plan om een nieuw videoprogramma over de modelbaan te maken, en dit leek op het juiste moment. Dus ik begon met het filmen van korte (en soms niet zo heel korte!) stukjes video, en dank zij een beetje ervaring met geluidsmontage voegde ik er ook geluid aan toe van echte treinen. Uiteindelijk had ik een DVD van ongeveer anderhalf uur van een normale werkdag op de Craigcorrie & Dunalistair Railway, een spoorlijn die alleen maar in mijn verbeelding mag bestaan, maar misschien niet meer zo imaginair is bij het zien en horen van deze films.

Technische aantekeningen

Het natuurlijke langzaam rijden in deze films is gerealiseerd met een Kent Panel Controls feedback controller. Er is dus geen sprake van digitale besturing. De meeste locomotieven doen het daar prima op, ondanks de standaardmotoren. Ondanks mijn gevoel dat alles op schaal reed bleek het echter vaak nog veel te hard te gaan (hoewel het langzamer had gekund!) en moest ik keer op keer het tempo van de geluidssporen aanpassen zodat de wielen in het tempo van de exhaust ronddraaiden.

Met behulp van een simpele digitale videocamera, een Canon MV800 ingesteld op 16x9 formaat, zijn de ruwe beelden opgenomen. De camera stond op een oud SLIK statief, dat het nog steeds goed doet zelfs voor video. De ruwe videobeelden werden gemonteerd met VirtualDub, een prima gratis videobewerkingspakket van Internet. Het geluid werd gemonteerd met Audacity, ook een goed gratis programma waarmee je rustig 10 sporen tegelijk kunt mixen. De soms vergaand bewerkte brongeluiden komen van oude VHS tapes, van DVD's, van mijn eigen geluidsopnamen van 30 jaar geleden of van Internet. Sommige natuurgeluiden komen van mijn eigen vakantiefilms.

Het lijkt allemaal eenvoudig, maar het timen en filteren van geluid en het op tijd monteren in de videobeelden vraagt wel enige oefening met dit soort software. De hieronder gepubliceerde filmpjes zijn uit de DVD geknipt en op Youtube gezet.

Klik op een foto om een film te starten.

De gemengde trein van de zijlijn, getrokken door de ex-Darjeeling 'B' klasse loc 'Shiva', komt aan in Rae Bridge en zet terug naar het perron, alvorens zijn weg te vervolgen naar Dunalistair. Delen van het geluid komen van een oude VHS-band met een echte Darjeeling loc.

Terwijl de branding op de rotsen onder het spoor raast en de meeuwen krijsen, vertrekt een korte reizigerstrein uit Dunalistair, getrokken door een 'Lawley' loc afkomstig van de Beira Railway in Mozambique. Na een korte stop in Rae Bridge rijdt de trein verder het hoogland in. Het geluid is afkomstig van een echte loc van dit type, waarvan er twee rijden bij de Sandstone estate in Zuid-Afrika. Het geluid is ingrijpend bewerkt en aangepast aan de modelomgeving.

De middagtrein vanuit Dunalistair wordt getrokken door de Tralee & Dingle loc. Nadat deze het rijtuig heeft gedropt in Rae Bridge, neemt loc 16 'Ariadne' over. Deze neemt een aanloopje naar de steile helling die hem vanuit de kloof van Glenclachan naar het hoogland zal brengen. Het geluid is voor kenners onmiskenbaar: het is mijn bandopname van een RTM-loc die 30 jaar geleden de helling naar het havenstation in Hellevoetsluis op stormt.

De avondkolentrein van Inverlochan naar Dunalistair, achter de Garratt, daalt af naar Rae Bridge, piepend door de bogen in de rivierkloof. Na een korte stop in Rae Bridge vervolgt de trein in de schemering zijn weg naar Dunalistair. Het sterk bewerkte geluid is afkomstig van een videoband van Ian Turner, opgenomen bij de Alfred County Railway in Zuid-Afrika.

Na de aankomst van een kolentrein in Dunalistair drukt de zadeltankloc 'Greta', die vandaag de havenrangeerdienst doet, de kolenbakken in de haven de kolenpier op. Het geluid bestaat uit korte stukjes van een geluidsspoor van de Ffestiniog Railway loc 'Prince', dat ik op Internet vond, met aangepast tempo en echo. De wielen, fluitsignalen, aanjager en koppelingen zijn er alle aan toegevoegd.

Loc 7 'Brahma' brengt een lege kolentrein van Dunalistair naar Inverlochan, met een tussenstop in Rae Bridge. Wanneer de trein de mijnsporen oprijdt geeft de machinist een fluitsignaal aan de remmer achteraan de trein om de handrem aan te draaien. Ook dit geluid komt van een Zuidafrikaanse loc, namelijk een NG15 van de Avontuurlijn, gevonden op een oude videoband.

De laatste dienst is een dieseltreintje, dat in het pikdonker aankomt in Dunalistair, terwijl de nacht de echo's weerkaatst en de branding tegen de rotsen slaat. Voor dit stukje film gebruikte ik stukken geluid uit VHS-banden over smalspoor in Polen en Roemenië, samen met het geluid van een luchthoorn van de website van een fabrikant van 'lawaaimakers' voor auto's...